THÁP HỌC TẬP LÀ GÌ? CÁCH HỌC HIỆU QUẢ NHẤT TRONG THÁP HỌC TẬP

Mô hình The Learning Pyramid (tháp học tập) được giới thiệu bởi nhà giáo dục Mỹ – Edgar Dale vào những năm 1940. Đây là công cụ hữu ích có tính ứng dụng cao trong học tập, khi giúp củng cố kiến thức và lưu trữ thông tin hiệu quả hơn. Cùng Langmaster khám phá tất tần tật những điều thú vị xoay quanh “Tháp học tập” nhé!

1. Tháp học tập là gì?

1.1 Khái niệm

Mô hình tháp học tập minh họa các phương pháp đa dạng giúp con người học tập và ghi nhớ thông tin một cách hiệu quả. Theo mô hình này, các phương pháp học tập được phân thành các tầng, tùy thuộc vào mức độ tương tác của người học với kiến thức, nguồn tài liệu học tập… 

Quá trình học tập thông qua các trải nghiệm trực tiếp và tương tác (như thực hành, thảo luận, giảng dạy cho người khác) mang lại hiệu quả ghi nhớ tốt nhất. Tiếp theo là học tập thông qua các hình thức như đọc, viết, xem, nghe và nghe giảng. 

1.2 Lịch sử hình thành mô hình tháp học tập

Tháp học tập (The Learning Pyramid) là mô hình do nhà giáo dục người Mỹ Edgar Dale tạo ra vào những năm 1940. Mô hình này dựa trên tỷ lệ nhớ thông tin sau khi tiếp thu và mô tả các phương pháp học tập hiệu quả.

Tháp học tập là một trong những mô hình học tập được biết đến nhiều nhất và có tính ứng dụng trong giáo dục ở nhiều nơi trên thế giới. Điểm nổi bật nhất được thể hiện từ kim tự tháp này chính là sự chênh lệch giữa các phương pháp học tập.

2. Những lợi ích của mô hình tháp học tập

Sử dụng mô hình tháp học tập mang lại một số lợi ích thiết thực như:

• Cải thiện khả năng ghi nhớ thông tin dài hạn và hiểu sâu về kiến thức.
• Phát triển các kỹ năng cần thiết như: giao tiếp, thuyết phục và giảng dạy cho người khác.
• Tạo ra môi trường học tập chủ động, tích cực và khích lệ sự tham gia của người học/ thành viên trong đội nhóm.
• Giúp củng cố niềm tin vào sản phẩm/ dịch vụ của khách hàng nhờ việc cung cấp các thông tin cụ thể và chứng minh thực tế.
• Tăng độ phổ biến của sản phẩm/dịch vụ thông qua việc khách hàng hài lòng có thể chia sẻ lại kinh nghiệm và kiến thức với người khác.

3. Các tầng trong tháp học tập 

3.1 Lecture - Bài giảng (5%) 

Tầng đầu tiên của mô hình tháp học tập là "Bài giảng" (Lecture). Quá trình học tập ở tầng này sẽ tập trung chủ yếu vào việc trình bày kiến thức qua lời giảng hoặc nguồn tài liệu. Trong các buổi học, giảng viên sẽ trình bày và giải thích khái niệm, thông tin cần thiết liên quan đến chủ đề nhất định. 

Mặc dù tỷ lệ ghi nhớ từ phương pháp bài giảng chỉ có 5%, thấp hơn so với các phương pháp khác trong tháp học tập, nhưng tầng bài giảng vẫn đóng vai trò quan trọng vì cung cấp kiến thức nền tảng cho người học. Để tăng tính hiệu quả, giảng viên có thể đổi mới cách trình bày, nêu ví dụ cụ thể hoặc tạo thêm nhiều tương tác… 

3.2 Reading - Đọc (10%) 

Tầng thứ hai trong mô hình tháp học tập là "Đọc" (Reading). Ở tầng này, người học sẽ tiếp nhận kiến thức đa phần qua việc đọc sách, các tài liệu liên quan đến chủ đề học. Mục tiêu chính của tầng đọc là giúp chúng ta làm quen với các khái niệm cơ bản, xây dựng khung kiến thức nền tảng. 

Để mang đến hiệu quả cao nhất ở tầng đọc, bạn cần phải chủ động tương tác với nội dung, ví dụ như tạo ghi chú, tóm tắt và thảo luận những vấn đề cốt lõi. Có như vậy mới giúp não bộ khắc sâu kiến thức thay vì chỉ “cưỡi ngựa xem hoa”. 

3.3 Audio Visual - Âm thanh, hình ảnh (20%) 

Tầng tiếp theo trong mô hình tháp học tập là “Audio Visual”. Tại tầng này, quá trình học tập chủ yếu dựa vào việc sử dụng các phương tiện như hình ảnh, video, podcast để truyền đạt kiến thức. Ưu điểm của phương pháp này là tập trung vào thị giác và thính giác, tương tác mạnh mẽ giúp tạo ra trải nghiệm học tập đa chiều. Việc sử dụng cả âm thanh và hình ảnh trong học tập sẽ rất hiệu quả khi kích thích não bộ, thông qua các tác động trực quan sinh động. Điều này giúp người học hiểu sâu hơn các khái niệm phức tạp, tạo ra sự kết nối bền vững với nội dung học tập.

3.4 Demonstration - Thuyết trình (30%)

Tại tầng thứ 4 "Thuyết trình" (Demonstration) trong tháp học tập, quá trình học tập chủ yếu sẽ là trình bày kiến thức qua hoạt động thuyết trình, cho phép người học kết hợp giữa lý thuyết và thực tế, nhằm mang đến trải nghiệm học tập thú vị hơn. 

Tầng thuyết trình tạo cơ hội để kết nối lý thuyết và thực tế, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về kiến thức và cách áp dụng. Nhờ vào sự kết hợp này, bạn có thể xây dựng mối liên hệ giữa các khái niệm và tình huống thực tế, để có sự hiểu biết sâu sắc hơn. 

3.5 Group Discussion - Thảo luận nhóm (50%)

Tầng "Group Discussion" (Thảo luận nhóm) đóng vai trò quan trọng trong mô hình tháp học tập. Tầng này sẽ tập trung vào việc tạo cơ hội để trao đổi ý kiến, hình thành tư duy phản biện trong nhóm. Thảo luận nhóm giúp mở ra nhiều góc nhìn khác nhau về một chủ đề, tăng sự tương tác và khám phá kiến thức sâu hơn.

Thông qua thảo luận nhóm, người học sẽ có cơ hội chia sẻ quan điểm của bản thân, lắng nghe và hiểu ý kiến của người khác, cũng như tham gia vào quá trình tư duy phản biện. Tầng thảo luận nhóm trong tháp học tập không chỉ giúp bạn nắm vững kiến thức mà còn phát triển kỹ năng giao tiếp, làm việc nhóm, tư duy phản biện. 

3.6 Practiced By Doing - Thực hành (75%)

Tại tầng "Thực hành" (Practiced By Doing) của mô hình tháp học tập, người học sẽ tập trung vào thực hành, với các bài tập thực tế. Việc này giúp học viên áp dụng kiến thức đã học vào các tình huống thực tế, giúp ghi nhớ sâu hơn. 

Thông qua quá trình thực hành các tình huống, cá nhân sẽ có cơ hội sử dụng những kiến thức và kỹ năng đã học vào thực tế để từ đó củng cố và ghi nhớ thông tin với sự liên hệ mạnh mẽ. Đây là phương pháp tương tác có tỷ lệ ghi nhớ đến 75%.

3.7 Teaching Others - Dạy người khác (90%) 

Tầng "Teaching Others" (Dạy người khác) là tầng cuối cùng và có tính hiệu quả cao nhất trong mô hình tháp học tập. Tại tầng này, cá nhân phải biết cách tổ chức kiến thức và truyền đạt lại cho người khác. Việc giảng dạy này không chỉ giúp bạn ghi nhớ kiến thức lâu hơn mà còn giúp hiểu biết sâu hơn về nội dung đã học.

Điều này là bởi khi giảng dạy cho người khác, cá nhân đó phải diễn đạt lại kiến thức một cách rành mạch và logic để người nghe hiểu được. Do đó, các kiến thức cần có sự xâu chuỗi hợp lý, kèm theo ví dụ để minh họa dễ hiểu hơn… Ở vị trí là người dạy, bạn sẽ có góc nhìn khác và hiểu kiến thức đã từng học một cách sâu sắc hơn. 

4. Cách áp dụng Mô hình Tháp học tập

4.1 Trong xây dựng đội nhóm

Mô hình tháp học tập có thể được áp dụng hiệu quả khi xây dựng đội nhóm. Theo đó, các thành viên được khuyến khích tham gia vào nhiều hoạt động thực tế và thảo luận nhằm củng cố kiến thức cũng như phát triển kỹ năng giao tiếp.

Các bước áp dụng mô hình tháp học tập trong xây dựng đội nhóm gồm có:

• Tạo ra một môi trường học tập tích cực, khuyến khích sự tương tác và trao đổi ý kiến giữa các thành viên trong đội nhóm.
• Tạo ra các hoạt động thực tế và thảo luận trong đội nhóm nhờ phương pháp học tập trong tầng Thực hành và tầng Tranh luận. 
• Sử dụng tầng Thuyết trình để giúp các thành viên trong đội nhóm nắm được những khái niệm và lý thuyết liên quan đến công việc.
• Sử dụng tầng Dạy cho người khác cho phép sự truyền đạt lại kiến thức và kinh nghiệm của từng người cho những thành viên khác trong đội nhóm.

4.2 Trong lĩnh vực marketing

Mô hình tháp học tập cũng có thể được áp dụng nhằm mang đến hiệu quả cao hơn cho các chiến dịch marketing. Theo đó, các hoạt động marketing được thiết kế nhằm giúp khách hàng có thể tiếp cận thông tin theo từng tầng của tháp học tập một cách dễ dàng, từ trực quan đến giải thích và giảng dạy cho người khác.

Các bước áp dụng mô hình tháp học tập vào lĩnh vực marketing bao gồm:

• Thiết kế những hoạt động truyền thông trực quan như hình ảnh, video hoặc biểu đồ để giới thiệu các sản phẩm hoặc dịch vụ.
• Cung cấp hoạt động như trải nghiệm sản phẩm, cho phép khách hàng có thể tiếp cận các sản phẩm/dịch vụ một cách trực tiếp.
• Giải thích cụ thể về sản phẩm hoặc dịch vụ qua các tài liệu hướng dẫn để khách hàng hiểu rõ hơn về các ưu điểm của sản phẩm, dịch vụ.
• Tạo ra các cuộc thảo luận để khách hàng có thể bày tỏ ý kiến và trao đổi thông tin với nhau về sản phẩm, dịch vụ.
• Các khách hàng hài lòng về sản phẩm, dịch vụ nào đó có thể truyền đạt lại kinh nghiệm và kiến thức của bản thân cho người khác, từ đó tạo ra sự lan tỏa và phổ biến hơn về sản phẩm, dịch vụ này.

5. Ứng dụng tháp học tập trong giáo dục

Mô hình tháp học tập được áp dụng phổ biến cho cả việc dạy và học. Vậy làm cách nào để tối ưu hóa hiệu quả của tháp học tập? 

5.1 Đa dạng hóa hình thức học

Một trong những nguyên tắc cốt lõi khi áp dụng mô hình tháp học tập là cần đa dạng hóa hình thức học. Hãy chủ động tìm cách tiếp cận kiến thức qua nhiều phương pháp tương tác khác nhau như đọc sách, thực hành, học tập bằng âm thanh và hình ảnh, thảo luận nhóm,... 

Việc đa dạng hóa hình thức học không chỉ mang đến sự mới mẻ và thú vị mà còn giúp chúng ta tạo ra nhiều kết nối khác nhau trong bộ não. Từ đó sẽ làm tăng khả năng ghi nhớ và hiểu biết sâu hơn về các kiến thức.

5.2 Thúc đẩy sự tương tác

Sách vở, các bài giảng trên lớp, video... đa phần không có nhiều sự tương tác và dẫn đến việc kiến thức tiếp thu không hiệu quả. Vấn đề ở đây là thay vì bắt não bộ phải ghi nhớ thông tin một cách thụ động như vậy, chúng ta nên tập trung vào những phương pháp mang tính chất thực hành nhiều hơn. 

Bạn càng chủ động tham gia quá trình phân tích thông tin thì càng có khả năng ghi nhớ hiệu quả hơn. Điều này có nghĩa nếu bạn muốn học ngoại ngữ thì hãy mạnh dạn nói chuyện với người bản địa và nhận phản hồi ngay lập tức từ họ để tăng phản xạ, thay vì chỉ học trên các ứng dụng di động hay từ sách vở khô khan…

5.3 Kết hợp các tầng

Bạn không nên giới hạn bản thân trong việc chỉ sử dụng một tầng duy nhất trong tháp học tập. Hãy kết hợp và linh hoạt chuyển đổi giữa các tầng khác nhau. Không chỉ tiếp xúc thông tin từ bài giảng, quá trình đọc mà hãy thực hành qua các bài tập thực tế, thảo luận hoặc giảng dạy cho người khác để có trải nghiệm đa chiều. 

5.4 Tăng cường củng cố kiến thức

Dạy và học theo phương pháp hiện đại cần trải qua ba quá trình này:

• Giới thiệu khái niệm (Introduction): Thông qua lời giảng của giáo viên, yêu cầu học sinh đọc thành tiếng nội dung trong bài và học qua các thiết bị nghe nhìn với hình ảnh và âm thanh minh họa sống động (20%).
• Dạy khái niệm (Teaching): Sau khi học sinh đã đọc qua thông tin, giáo viên có thể yêu cầu học sinh tự trình bày lại theo trí nhớ. Sau đó giáo viên đưa ra vấn đề để học sinh cùng thảo luận để đạt mục tiêu 'thảo luận nhóm' (50%).
• Áp dụng khái niệm (Application): Sau khi nắm vững lý thuyết, học sinh phải tự giải thích đúng sai, cũng như giảng giải lại kiến thức đã học cho bạn khác và áp dụng vào thực hành (90%).

Trên đây là bài viết chia sẻ về mô hình tháp học tập, với khái niệm và giải thích chi tiết về các tầng và cách áp dụng sao cho hiệu quả nhất. Hy vọng bạn đọc thấy hữu ích và đừng quên ứng dụng mô hình này trong quá trình học để ghi nhớ kiến thức tốt hơn, đạt được kết quả cao trong học tập nhé!